LÍ THUYẾT CHUNG VỀ POLISACCARIT

TINH BỘT

1. TÍNH CHẤT VẬT LÍ

– Là chất rắn vô định hình, màu trắng, không tan trong nước nguội.

– Trong nước nóng từ 65^oC trở lên, tinh bột chuyển thành dung dịch keo nhớt, gọi là hồ tinh bột.

2. CẤU TRÚC PHÂN TỬ

– Tinh bột thuộc loại polisaccarit, Phân tử tinh bột gồm nhiều  mắt xích $\alpha $-glucozơ liên kết với nhau và có CTPT : (C₆H₁₀O₅)_n .

– Các mắt xích $\alpha$-glucozơ liên kết với nhau tạo hai dạng: không phân nhánh (amilozơ, liên kết $\alpha$-1,4 – glicozit) & phân nhánh (amilopectin, liên kết $\alpha$-1,4 – glicozit và liên kết $\alpha$-1,6 – glicozit).

– Tinh bột (trong các hạt ngũ cốc, các loại củ…); Mạch tinh bột không kéo dài mà xoắn lại thành hạt có lỗ rỗng.

– Tinh bột được tạo thành trong cây xanh nhờ quá trình quang hợp.

6nCO₂ + 5nH₂O $\xrightarrow{{}}$  (C₆H₁₀O₅)_n + 6nO₂

3. TÍNH CHẤT HÓA HỌC

a) Phản ứng thủy phân: (C₆H₁₀O₅)_n + nH₂O $\xrightarrow{{{H}^{+}},{{t}^{o}}}$ n C₆H₁₂O₆ (Glu)

b) Phản ứng màu với iot: Tạo thành hợp chất có màu xanh tím$\Rightarrow $dùng để nhận biết iot hoặc tinh bột.

KL: Phản ứng này được dùng đề nhận ra tinh bột bằng iot và ngược lại.

XENLULOZƠ

1. TÍNH CHẤT VẬT LÍ

– Xenlulozơ là chất rắn dạng sợi, màu trắng, không tan trong nước và dung môi hữu cơ, nhưng tan trong nước Svayde (dd thu được khi hòa tan Cu(OH)₂ trong amoniac).

-Bông nõn có gần 98% xenlulozo.

2. CẤU TRÚC PHÂN TỬ

– CTPT :  (C₆H₁₀O₅)_n hay [C₆H₇O₂(OH)₃]_n 

– Cấu trúc phân tử: có cấu tạo mạch không phân nhánh

– Xenlulozơ là một polisaccarit, phân tử  gồm nhiều gốc β-glucozơ liên kết với nhau

3. TÍNH CHẤT HÓA HỌC

a) Phản ứng thủy phân:

(C₆H₁₀O₅)_n + nH₂O $\xrightarrow{{{H}^{+}},{{t}^{o}}}$ nC₆H₁₂O₆ (Glu)

b) Phản ứng với axit nitric:

[C₆H₇O₂(OH)₃]_n + 3nHNO₃(đặc)   $\xrightarrow{{{\text{H}}_{\text{2}}}\text{S}{{\text{O}}_{\text{4}}}\text{đ,}{{\text{t}}^{\text{0}}}}$ [C₆H₇O₂(ONO₂)₃]_n  +3nH₂O

–  Xenlulozơ không phản ứng với Cu(OH)₂ nhưng tan đượctrong dung dịch [Cu(NH₃)₄](OH)₂(nước Svayde).

4. ỨNG DỤNG

– Xenlulozơ trinitrat rất dễ cháy và nỗ mạnh không sinh ra khói nên được dùng làm thuốc súng không khói.